کتاب حاضر، تحت عنوان حقوق شرکتهای تجاری ؛ حاصل نزدیک به دو دهه تدریس در دانشگاه ها و اجرای طرح ملی اصلاح قانون تجارت توسط دکتر محمدرضا پاسبان به عنوان نگارنده این اثر و نیز کار عملی به عنوان عضو هیئت مدیره مشاور حقوقی و وکیل شرکتهای مختلف از سال ۱۳۶۷، با وصف تحصیل در انگلستان و آشنایی به نظام حقوقی کاملاً متفاوت با قواعد حقوقی فرانسه است.ضرورت انتقال اندوخته ها از نگاهی دیگر به ویژه با توجه به آنکه همه نوشته های حقوقی در زمینه شرکتهای تجاری نه تنها به دلیل آنکه نویسندگان آنها دانش آموخته فرانسه بوده اند بلکه به جهت آنکه قانون تجارت ایران برگرفته از نظام حقوقی آن کشور است، از جمله انگیزه های اصلی نگارنده به نگارش کتاب پیش رو بوده است.
کتاب حاضر توسط انتشارات سمت منتشر شده و از سه باب کلیات شرکتهای سرمایه و شرکتهای اشخاص و شرکتهای مختلط تشکیل شده است. باب کلیات به دو مفهوم شخصیت حقوقی به عنوان مدخل ورود به بحث روشن ترین مصداق شخصیت حقوقی یعنی شرکتهای تجاری و مفهوم شرکت می پردازد. در باب دوم، شرکتهای سرمایه عام و خاص و با مسئولیت محدود منقسم به چهار بخش به شرح زیر به بررسی گذاشته میشوند:
بخش یکم به تعریف و ویژگیهای این دو شرکت و وجوه تمایز شرکتهای سهامی عام و خاص با یکدیگر از یک سو و تفاوتهای شرکت سهامی با شرکت با مسئولیت محدود از سوی دیگر اختصاص یافته است.
بخش دوم تشکیل و روند تأسیس هر یک از سه شرکت سهامی عام شرکت سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود را به تفکیک توضیح میدهد.
بخش سوم ناظر به دوره فعالیت هر یک از آن شرکتها، مفصل ترین بخش کتاب را به دو فصل شکل میدهد. فصل یکم از این بخش دوره حیات شرکت سهامی مشتمل بر سه گفتار سازمان و آرکان شرکتهای سهامی رکن تصمیم گیرنده یا مجامع عمومی شرکا رکن اداره کننده یا مدیران و رکن کنترل کننده یا بازرسان قانونی سرمایه و امور مالی و بالاخره اوراق بهادار شرکتهای سهامی را به تفصیل تجزیه و تحلیل مینماید در فصل دوم دوره حیات شرکت با مسئولیت محدود که به علت عدم تجویز اوراق بهادار برگ سهام و اوراق مشارکت، قرضه برای این شرکت از سوی قانون گذار تنها در دو گفتار ارکان شرکت و امور مالی آن مورد مطالعه قرار می گیرد.
بخش چهارم از باب دوم به آخرین مرحله موجودیت شرکتهای سرمایه یعنی انحلال و تصفیه آنها می پردازد.
باب پایانی یعنی باب سوم شرکتهای اشخاص تضامنی و نسبی را در بخش یکم و شرکتهای مختلط مختلط سهامی و مختلط غیر سهامی را در بخش دوم معرفی و نحوه تشکیل فعالیت و انحلال آنها را به بررسی می گذارد.
*از ویژگی های بارز کتاب حاضر، میتوان به بروز بودن آن و توجه به اصلاحات و تغییرات قوانین طی سال های اخیر اشاره کرد.