مباحثی از اصول فقه (دفتر دوم)

اصول فقه، دانشی است که قواعد لازم برای اجتهاد و استنباط احکام شرعی فرعی در فقه اسلامی را در بردارد. همچنین از این دانش می‌توان برای استنباط احکام حقوقی نیز استفاده کرد. از این رو، درس اصول فقه، از جمله دروسی است که هم طلاب حوزه‌های علمیّه؛ و هم دانشجویان رشته‌هایی مانند «فقه و مبانی حقوق»، «فقه و حقوق» و «حقوق» نیز به مطالعه آن می‌بایستی بپردازند.
درس اصول فقه، دارای سطح‌‌های مختلف آموزشی بوده و بالطبع برای یادگیری در هر مرتبه‌ای، باید کتاب‌های مناسب آن سطح را مطالعه نمود. چنانچه کتاب «مباحثی از اصول فقه» دکتر سید مصطفی محقق داماد (مجتهد و حقوقدان)، که در یک دوره سه جلدی در قطع رقعی به چاپ رسیده است؛ به سبک کتاب‌های درسی نگارش شده و متن آن بسیار سلیس و روان است. در این کتاب، در عین جامعیت، مباحث اصولی در مختصر‌ترین جملات، آموزش داده شده است. نگارنده جهت فهم بهتر مطالب از نمونه مثال‌های فقهی و گاه حقوقی نیز بهره جسته است. بیان اهم نظریات سایر علمای اصول و نقد و بررسی آن‌ها، از دیگر شاخصه های این اثر است.
در جلد دوم کتاب، که از سایر جلدها مفصل‌تر می باشد؛ به مباحث «منابع فقه» شامل: کلیات و مفاهیم، ادلّه اربعه (قرآن، سنت، اجماع و عقل)، شهرت و سیره، عرف و عادت، قیاس، استحسان، مصالح مرسله و سد ذرایع پرداخته شده است.

از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آموزش روان درس اصول فقه، مناسب برای دانشجویان مقطع کارشناسی حقوق و فقه و حقوق جهت یادگیری مقدماتی؛
- ساده نویسی، بیان مطالب به صورت مختصر و مفید با پرهیز از ذکر هرگونه مطالب غیر ضروری؛
- تبیین مباحث اصول فقه با ذکر نمونه‌ مثال‌های فقهی و بعضاً حقوقی؛
- دسته‌بندی مناسب موضوعات؛
- بیان نظریات سایر علمای اصول، به همراه نقد و بررسی و ذکر ثمره نزاع؛
- استناد به منابع معتبر اصولیین شیعه و اهل سنت.