مقدمه
بخش اول – نظام عمومی پذیرش سند در دادگاه
فصل اول – دلیل
مبحث اول – مفهوم و قلمرو دلیل
بند اول – معانی لغوی دلیل
اول – مطالعه تطبیقی معانی لغوی دلیل
دوم – تمیز دلیل از دلالت
بند دوم – معانی اصطلاحی دلیل
اول – غایت دلیل در علوم مبتنی بر ضرورت قطع و یقین
دوم – غایت دلیل در علوم مبتنی بر کفایت علم عادی
مبحث دوم – نقد تعریف قانونی دلیل
بند اول – عدم جامعیت و مانعیت تعریف قانونی دلیل
بند دوم – عدم لحاظ ماهوی و ماهیتی بودن تعریف دلیل
بند سوم – زائد بودن عنصر «استناد اصحاب دعوی»
مبحث سوم – اقسام دلیل
بند اول – ادله اثبات احکام
اول – تعریف دلیل مثبت حکم
دوم – اقسام ادله احکام
الف – ادله و موازین استنباط احکام
ب – قوانین و آنچه در حکم قانون است
1. قوانین
2. قراردادها و عهود بین المللی
3. عرف عادت مسلم در موارد مصرحه قانونی
دلیلیت عرف و عادت در اثبات احکام ناظر بر عقود و قراردادهای خصوصی
دلیلیت عرف و عادت مسلم در خصوص احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه
4. قوانین خارجی
5. ادله ثانویه و قابل استناد در رسیدگی قضایی
بند دوم – ادله اثبات موضوعات
اول – تعریف دلیل مثبت موضوع
دوم – اقسام ادله موضوعات
الف – مطلق دلیل موضوع
ب – دلیل اثبات دعوی
فصل دوم – سند
مبحث اول – تعریف و ماهیت سند
بند اول – معانی لغوی و اصطلاحی سند
الف – تعریف سند در فقه و حقوق داخلی
ب – تعریف سند در حقوق خارجی
1. تعریف سند در حقوق فرانسه
2. تعریف سند در حقوق انگلیس
3. تعریف سند در حقوق ایالات متحده آمریکا
بند دوم – ایرادات وارده بر تعریف قانون سند
اول – عدم تقیید سند به سند دعوی
دوم – تکرار تعریف کلی دلیل دعوی در مورد سند
سوم – عدم تعریف نوشته
چهارم – عدم تعرفه ضابطه قابلیت استناد
مبحث دوم – عناصر سند
بند اول – عنصر نوشته
اول – ماهیت و اجزاء نوشته
الف – مفاد و ترکیب نوشته
ب – صفحه نوشته
ج – وسیله انتقال نوشته به روی صفحه
دوم – داده پیام ، در حکم نوشته
بند دوم – قابلیت استناد
اول – مقایسه عنصر قابلیت استناد در تعاریف قانونی دلیل و سند
دوم – مفهوم قابلیت استناد از منظر دکترین
سوم – لزوم انتزاع مفهوم قابلیت استناد از مفاهیم مشابه
الف – سند بودن یک نوشته
ب – سندیت داشتن یا ارزش اثباتی سند
بند سوم – امضاء ، امضای الکترونیکی
اول – تمیز امضای سند از سایر مواد کاربرد امضاء در فقه و قوانین
الف – کاربرد امضاء در موضوعات و احکام امضائی
ب – کاربرد امضاء در معنای تنفیذ و اجازه اعمال حقوقی
ج – کاربرد امضاء در مقام صدور سند
دوم – تعریف امضاء در دکترین و قانون تجارت الکترونیکی
الف – تعریف امضاء در دکترین
ب – تعریف امضاء در قانون تجارت الکترونیکی
فصل سوم – شرایط و موانع پذیرش سند در دادگاه
مبحث اول – شرایط پذیرش سند در دادگاه
بند اول – قابل استناد بودن سند در مقام دعوی یا دفاع
اول – تناسب سند با موضوع دعوی
دوم – امضاء سند مثبت دعوی
الف – اصل ضرورت امضاء در سند مورد دعوی
ب – عدم لزوم امضاء در سند به طور استثناء (در موارد خاص)
1. مندرجات مذکور در متن یا ظهر سند
2. اعلامات و اظهارات منعکس در صورتجلسات دادگاه
بند دوم – مؤثر بودن سند در دعوی
اول – مفهوم تأثیر سند در دعوی
دوم – زمان تشخیص مؤثر بودن سند در دعوی
الف – قاعده تشخیص مؤثر بودن سند و پذیرش آن در زمان صدور رأی
ب – تشخیص مؤثر بودن سند در زمان تکذیب آن
ج – تشخیص مؤثر بودن سند در زمان مطالبۀ آن از مراجع دولتی و عمومی
بند سوم – تدارک ، استناد و ابراز سند به دادگاه
اول – قاعده ضرورت استناد و ابراز سند از سوی اصحاب دعوی
دوم – زمان استناد و ابراز سند از سوی اصحاب دعوی
سوم – تدارک دلیل به منظور کشف حقیقت از طریق دادگاه
بند چهارم – زعایت قوانین حاکم بر تنظیم و تحقق سند
اول – تبعیت سند از قوانین مجری در زمان انعقاد اعمال حقوقی
دوم – تبعیت سند از قوانین مجری در زمان طرح دعوی جهت اثبات وقایع حقوقی
مبحث دوم – موانع پذیرش سند در دادگاه
بند اول – مخالف بودن مفاد سند با قانون
اول – رعایت قانون در تنظیم سند
دوم – مخالفت مدلول سند با قوانین آمره
الف – مخالفت سند با قوانین آمره
ب مخالفت مدلول سند با قانون
1. مخالفت مدلول معامله موضوع سند با قانون
2. مخالفت موضوع سند با قانون
بند دوم – از اعتبار افتادن مفاد سند
اول – بی اعتباری سند به علت انقضاء مدت آن
دوم – بی اعتباری سند به علت اجرای عمل حقوقی
سوم بی اعتباری سند به علت منع قانونی پذیرش آن
چهارم – بی اعتباری سند به حکم قانون
بند سوم – منع پذیرش سند در مقابل اشخاص ثالث
اول – اعتبار نسبی سند
دوم – منع پذیرش تاریخ سند عادی در برابر شخص ثالث
سوم – پذیرفته نشدن انتقال عادی سهام با نام سند در برابر شخص ثالث
چهارم – منع پذیرش اقرارنامه علیه اشخاص ثالث
بخش دوم – نظام اختصاصی پذیرش اجزاء سند در دادگاه
فصل اول – قواعد حاکم بر پذیرش و رسیدگی محتویات سند و مندرجات سند
مبحث اول – تعاریف و مقابلۀ محتویات سند و مندرجات سند
بند اول – محتویات سند
بند دوم – مندرجات سند
اول – تعریف مندرجات
دوم – ضابطه تشخیص مندرجات
مبحث دوم – آثار عملی تفکیک محتویات از مندرجات در پذیرش سند
بند اول – تفکیک انکار محتویات سند از انکار مندرجات سند
بند دوم – تمیز انکار محتویات و انکار مندرجات سند از انکار دعوی
بند سوم – عدم امکان ایراد و دعوی نسبت به محتویات با ورود و دفاع نسبت به مندرجات
بند چهارم – تمیز دعاوی مخالف محتویات از دعاوی مخالف و ناظر به مندرجات
مبحث سوم – قواعد حاکم بر دعاوی مخالف با محتویات سند
بند اول – ماهیت و ضابطه تشخیص ایرادات و دعاوی مخالف با محتویات سند
بند دوم – شرایط و موانع استماع و رسیدگی به دعاوی مخالف محتویات سند
اول – شرایط استماع دعوی و ایراد نسبت به محتویات سند و اصالت سند
الف – طرح ایراد یا دعوی مخالف محتویات در موعد قانونی
ب – مؤثر بودن احراز اصالت سند در اثبات دعوی
دوم – موانع استماع و رسیدگی به دعوی و ایراد نسبت به محتویات سند
الف – عدم اصالت سند به حکم قانون
ب – مسبوق بودن دعوی مخالف محتویات با دفاع نسبت به مندرجات
ج – طرح توأمان تکذیب سند یا ادعای جعل نسبت به آن با دعوی متوجه و ناظر بر مندرجات
د – استرداد سند
مبحث چهارم – شناسایی اقسام دعاوی ناظر بر مندرجات و قواعد حاکم بر آن
بند اول شناسایی اقسام دعاوی ناظر بر مندرجات سند
اول – ماهیت و ضابطۀ تشخیص دعوی متوجه مندرجات
دوم – اقسام دعاوی ناظر بر مندرجات
الف – دعاوی مخالف و معارض با مندرجات سند
ب – دعاوی غیر معارض با مندرجات سند
سوم – تأثیر تمیز اقسام دوگانه دعاوی متوجه مندرجات در استماع دعوی
بند دوم – قواعد و ضوابط استماع و رسیدگی به دعاوی متوجه مندرجات
اول – غیر مؤثر بودن و عدم امکان استماع انکار مطلق مندرجات
دوم – قادعده تبعیت سند از مندرجات سند از حیث اعتبار و ارزش اثباتی
الف – مفهوم قاعده تبعیت سند از مندرجات سند از حیث اعتبار و ارزش اثباتی
ب – تأثیر اجرای قاعده تبعیت سند از مفاد و مندرجات سند در رسیدگی دادگاه
سوم – انکار مندرجات سند سفید امضاء
الف – قابل استناد بودن مندرجات سند سفید امضاء
ب – نحوه رسیدگی به سند سفید امضاء و پذیرش آن
1. اثبات و احراز سفید امضاء بودن سند و بار اثباتی آن
2. اثبات و احراز جهت و مبنای تسلیم سند سفید امضاء و بار اثباتی آن
3. اثبات و احراز حدود اختیارات گیرنده سند سفید امضاء در تنظیم آن
امین بودن گیرنده سند از باب نیابت تفویضی
مفروض بودن نیابت
بار اثبات محدوده نیابت
ج – جعل یا سوء استفاده از سند سفید مهر یا سفید امضاء
1. نفی احتمال تعدد معنوی جرم
2. عدم صدق عنوان جعل بر مدلول و مندرجات سند سفید امضاء
طرح نظریات دوگانه جعل و سوء استفاده از سند سفید امضاء
فصل دوم – قواعد حاکم بر پذیرش و رسیدگی به مصرحات سند و منجزات سند
بند اول – تعریف مصرحات سند
بند دوم – ضابطۀ تمیز مصرحات از غیر مصرحات سند
بند سوم – آثار تمیز و تفکیک مصرحات از غیر مصرحات در پذیرش سند
اول – خروج غیر مصرحات از مدلول و مفاد سند در موارد خاص
دوم – تبعیت دادگاه فرجام از تفسیر دادگاه ماهوی در خصوص غیر مصرحات سند
الف – اصل عدم نظارت دیوان بر تفسیر اسناد ابرازی
1. شکلی بودن رسیدگی دیوان
2. ماهیتی بودن دلالت سند و برآورد مدلول آن
ب – استثناء وارده بر اصل نظارت دیوان بر تفسیر دادگاه ماهیتی
1. حق نظارت دیوان عالی کشور بر تفسیر دادگاه ماهوی نسبت به مصرحات سند
2. جهات و مبانی حق نظارت دیوان عالی کشور بر تفسیر مفاد صریح سند
ملازمه عدم رعایت مصرحات سند با نقض احکام قانونی
عدم ضرورت رسیدگی ترافعی در خصوص مفاد صریح سند
ج – بررسی رویه قضایی در خصوص حدود نظارت دیوان بر تفسیر دادگاه ماهیتی
د نظارت دیوان تمیز فرانسه بر تفسیر قرارداد
مبحث دوم – منجزات سند
بند اول – معانی و ضرورت شناسایی منجزات سند
اول – معانی لغوی تنجیز
دوم – معانی اصطلاحی تنجیز در فقه و حقوق
سوم – پیش بینی منجزات سند در قوانین
چهارم – تقابل منجزات سند با مصرحات سند
الف – اخذ بودن منجزات سند با مصرحات سند
ب – اختصاص منجزات به اسناد رسمی لازم الاجراء
ج – لازم الاجراء بودن منجزات سند بدون نیاز به رسیدگی قضایی
بند دوم – تأثیر شناسایی منجزات سند در رسیدگی به دعوی اعتراض به اجرای سند لازم الاجراء در محاکم
اول – صلاحیت محاکم دادگستری در رسیدگی به اعتراض به دستور صدور اجرائیه
دوم – تکلیف دادگاه به احرازز انطباق دستور صدور اجرائیه با مفاد سند و قانون
الف – خروج مدلول التزامی سند از قیود و مندرجات قابل اجراء وسیله سازمان ثبت
ب – عدم امکان تسری منجزات سند به آثار قانونی ناشی از سند قرارداد
سوم – نقد رویه قضایی و آرای شورای عالی ثبت در رابطه با منجزات سند
الف – لزوم اکتفاء به قدر متقین در خروج از قاعده کلی صلاحیت محاکم دادگستری
ب – عدم امکان توسیع مفهوم منجزات سند تحت عنوان «در حکم تصریح»
ج – عدم کفایت قید ضابطه برای تعیین موضوع صدور اجرائیه
نتیجه
منابع