مقایسه استصلاح و حکم حکومتی
بررسی حجیت قاعدۀ استصلاح در حقوق موضوعه
خلاصه مطالب
فصل هفتم : استحسان
تعریف استحسان
اقسام استحسان
بررسی حجیت استحسان
کاربرد استحسان در حقوق موضوعه ایران
نمونه هایی از کاربرد استحسان در حقوق
مقایسه استحسان و استصلاح
خلاصه مطالب
فصل هشتم : سدّ ذرایع
تعریف سدّ ذرایع
بررسی حجیت داشتن قاعدۀ سدّ ذرایع
خلاصه مطالب
فصل نهم : فتح ذرایع
تعریف فتح ذرایع
بررسی حجیت داشتن قاعدۀ فتح ذرایع
خلاصه مطالب
فصل دهم : عرف
تعریف عرف
عناصر عرف
اقسام عرف
الف) عرف لفظی و عرف عملی
ب) عرف عام و عرف خاص
اقسام عرف خاص
الف) عرف خاص صنفی ، زمانی و مکانی
ب) عرف شارع و عرف متشرعه
ث) عرف صحیح و عرف فاسد
ج) عرف مطرد ، غالب و مشترک
چ) عرف سابق ، همزمان و لاحق
عادت
تعریف عادت
عناصر عادت
اقسام عادت
الف) عادت فرعی و جمعی
ب) عادت طبیعی یا غریزی و ارادی
پ) عادت ممدوح و مذموم
مقایسه عرف با عادت
خلاصه مطالب
بررسی حجیت داشتن عرف
شرایط حجیت داشتن عرف
کاربرد عرف در حقوق
نمونه هایی از استناد به عرف نزد اهل سنت
خلاصه مطالب
فصل یازدهم : بنای عقلا
تعریف سیره
اقسام سیره
مقایسۀ بنای عقلا و دلیل عقلی
مقایسۀ بنای عقلا و عرف
بررسی حجیت سیره عقلا و متشرعه
خلاصه مطالب
فصل دوازدهم : شهرت
تعریف شهرت
اقسام شهرت
بررسی حجیت شهرت
بررسی حجیت شهرت در حقوق موضوعه
خلاصه مطالب
بخش دوم : امارات
فصل اول : بررسی مفاهیم قطع ، ظن و شک و وهم
گفتار اول : قطع
حجیت قطع
اقسام قطع
مقایسۀ قطع طریق و موضوعی
کاربرد قطع در حقوق
خلاصه مطالب
گفتار دوم : ظن
حجیت ظن
اقسام ظن
گفتار سوم : شک
حجیت شک
منشا پیدایش شک
اقسام شک
فصل دوم : تجری و انقیاد
گفتار اول : تجری
گفتار دوم : انقیاد
خلاصه مطالب
فصل سوم : دلیل ، اماره و اصل
گفتار اول : دلیل
گفتار دوم : اماره
تعریف اماره
اقسام اماره
الف) اماره حکمی و موضوعی
ب) اماره قانونی و قضائی
بررسی تعارض امارات
2 تعارض شهادت شرعی با قاعده ید
3 تعارض دو اقرار با یکدیگر
4 تعارض دو شهادت شرعی با یکدیگر
5 تعارض اقرار با شهادت شرعی
6 تعارض قاعده تسلیط و قاعده لاضرر
7 تعارض اماره قانونی با اماره قضایی
خلاصه مطالب
گفتار سوم : اصل عملی
مقایسه دلیل و اماره
الف) شباهت دلیل و اماره
ب) تفاوت دلیل و اماره
مقایسه اماره و اصل عملی
الف) شباهت اماره و اصل عملی
ب) تفاوت اماره و اصل عملی
فرض حقوقی
خلاصه مطالب
بخش سوم : اصول عملیه
کلیات
گفتار اول : اصل
تعریف اصل
اقسام اصل
اقسام اصول عملیه
نکات اصول عملیه
گفتار دوم : بررسی اصطلاحات علم تفصیلی ، علم اجمالی و شک بدوی
گفتار سوم : اقسام شبه
الف) شبه تحریمیه و وجوبیه
ب) شبه حکمیه و موضوعیه
اقسام شبه موضوعیه
گفتار چهارم : اقسام شک در مکلفّ به
الف) تردید بین متباینین محصوره
ب) تردید بین متباینین غیر محصوره
الف) تردید بین اقل و اکثر ارتباطی
ب) تردید بین اقل و اکثر غیر ارتباطی (استقلالی)
خلاصه مطالب
فصل اول : اصل برائت
گفتار اول : تعریف اصل برائت
گفتار دوم : مجرای اصل برائت
گفتار سوم : مقایسه اصل برائت با اصول دیگر
مقایسۀ اصالة الاباحه و اصل برائت
مقایسۀ اصل عدم و اصل برائت
تفاوت بین نفی و اصل عدم
خلاصه مطالب
گفتار چهارم : دلایل حجیت اصل برائت
گفتار پنجم : کاربرد اصل برائت در حق
1 اصل برائت به معنای برائت از تکلیف (برائت اصولی)
الف) شک در جرم بودن عمل
ب) شک در قلمروی مفهومی جرم
پ) شک در جزئیات عمل ارتکابی
ت) شک در تکلیف وجوبی
2 اصل برائت به معنای برائت از اتهام و مجازات
3 اصل برائت به معنای برائت ذمه از دین
الف) تردید در ثبوت دین
ب) تردید در ثبوت ضمان قهری
خلاصه مطالب
فصل دوم : اصل احتیاط
گفتار اول : تعریف اصل احتیاط
گفتار دوم : مجرای اصل احتیاط
اقسام شک در مکلفّ به
گفتار سوم : تعارض دو احتیاط
گفتار چهارم : شرایط اجرای اصل احتیاط
خلاصه مطالب
فصل سوم : اصل تخییر
گفتار اول : تعریف اصل تخییر
گفتار دوم : مجرای اصل تخییر
گفتار سوم : موارد کاربرد «تخییر» در اصول فقه
2 تخییر بین دو یا چند دلیل متعارض (متعارضین)
3 تخییر بین دو حکم متزاحم (متزاحمین)
4 تخییر بین افراد واجب مخیر
خلاصه مطالب
فصل چهارم : اصل استصحاب
گفتار اول : تعریف استصحاب
گفتار دوم : عناصر استصحاب
گفتار سوم : شک ساری (قاعده یقین)
گفتار چهارم : استصحاب وارونه یا قهقری
خلاصه مطالب
گفتار پنجم : اقسام استصحاب
الف – 1) استصحاب موضوعی و حکمی
الف – 2) استصحاب وجودی و عدمی
ب) استصحاب حکم عقل و حکم شرع
پ) شک در مقتضی و شک در رافع
ت) استصحاب جزئی و کلی
استصحاب اعتبار قانون
خلاصه مطالب
گفتار ششم : اصل تأخر حادث
1 تاریخ وقوع یکی از دو حادثه معلوم و دیگری مجهول باشد
2 تاریخ وقوع هر دو حادثه مجهول باشد
مقایسه اصل تأخر حادث با استصحاب عدمی
مقایسه استصحاب عدمی و اصل عدم
گفتار هفتم : اصل مُثبِت
گفتار هشتم : نکات مربوط به اصل استصحاب
خلاصه مطالب
گفتار نهم : تعارض استصحاب با خود و یا ادلۀ دیگر
الف) تعارض استصحاب با خود
ب) تعارض استصحاب با امارات
1 تعارض استصحاب با قاعدۀ ید
بررسی ماده 37 قانون مدنی
2 تعارض قاعده صحت با استصحاب
3 تعارض استصحاب با قاعدۀ فراغ و تجاوز
4 تعارض استصحاب با ظاهر حال
تعارض استصحاب با قاعده قرعه
پ) تعارض استصحاب با سایر اصول عملیه
1 تعارض اصل استصحاب با اصل برائت
2 تعارض اصل استصحاب با اصل احتیاط
3 تعارض اصل استصحاب با اصل تخییر
خلاصه مطالب
بخش چهارم : تعارض ادله
تعریف تعارض
شرایط تعارض
3 حجیت داشتن هر دو دلیل متعارض
4 وجود ناسازگاری در مدلول دو دلیل
تزاحم
خلاصه مطالب
اقسام تعارض
2 تعارض ظاهری یا غیر مستقر یا بدوی
خلاصه مطالب
انواع جمع عرفی در تعارض ظاهری
مقایسه تخصص و ورود
الف : شباهت تخصص و ورود
ب : تفاوت تخصص و ورود
اقسام حکومت
مقایسه ورود و حکومت
الف : شباهت ورود و حکومت
ب : تفاوت ورود و حکومت
مقایسه تخصیص و حکومت
خلاصه مطالب
بخش پنج : اجتهاد و تقلید
فصل اول : اجتهاد
تعریف اجتهاد
تعریف مجتهد و مقلد
مقدمات اجتهاد
اقسام اجتهاد
نظریه تخطئه و تصویب
خلاصه مطالب
فصل دوم : تقلید
تعریف تقلید
بررسی جواز تقلید از مجتهد
موارد ممنوعیت تقلید
تقلید از میّت
تقلید از اعلم
شرایط مرجع تقلید
خلاصه مطالب
سؤالات
پاسخنامه
منابع و مؤاخذ
بخش اول : ادله استنباط احکام
فصل اول : قرآن
اولین و آخرین سوره و آیه ای که نازل شده
اشکال نزول قرآن
آیات مکی و مدنی
تفاوت آیات مکی و مدنی
محتوای قرآن
ویژگی های قرآن
تخصیص و تقیید قرآن
نسخ قرآن
خلاصه مطالب
فصل دوم : سنّت
تعریف سنّت
مقایسه سنّت بین شیعیان و اهل سنت
کاربرد سنّت
2 بیان احکامی که در قرآن نیامده است
3 تأکید و بیان مجدد احکام قرآن
حجیت سنّت
اقسام سنّت
خلاصه مطالب
«خبر» ، «حدیث» یا «روایت»
اقسام خبر
شرایط روایت کننده خبر واحد
خلاصه مطالب
اقسام خبر متواتر
اقسام خبر واحد
الف) خبر مستفیض و غیر مستفیض
ب) خبر صحیح ، حسن ، موثق و ضعیف
مقایسۀ خبر و شهادت
خلاصه مطالب
فصل سوم : اجماع
تعریف اجماع
اجماع به عقیدۀ اهل سنّت
اجماع به عقیدۀ شیعیان
تفاوت اجماع میان شیعیان و اهل سنت
عناصر اجماع
نحوۀ کاشفیت اجماع از رأی و نظر معصوم (ع)
اولین ادعای اجماع در تاریخ اسلام
خلاصه مطالب
اقسام اجماع
الف) اجماع محصَّل و منقول
ب) اجماع مدرکی و غیر مدرکی
ج) اجماع مرکب و بسیط
د) اجماع سکوتی و صریح
خلاصه مطالب
فصل چهارم : عقل
تعریف دلیل عقلی
1 قاعدۀ وجوب دفع ضرر محتمل
اقسام عقل
الف) عقل فطری و اکتسابی
ب) عقل عملی و نظری
اقسام دلیل عقلی
2 غیر مستقلات عقلی (استلزامات عقلی)
مثال برای مستقلات عقلی
مثال برای غیر مستقلات عقلی
قاعدۀ تلازم بین حکم عقل و حکم شرع
خلاصه مطالب
تعریف مقدمه
اقسام مقدمه
الف) تقسیم مقدمه از حیث مقام ایجاد کننده
ب) تقسیم مقدمه بر حسب چگونگی وابستگی ذی المقدمه به آن
ج) مقدمه متقدم ، مقارن و متأخر
د) مقدمۀ خارجی و داخلی
ج) اقسام مقدمه بر حسب اندازۀ وابستگی میان آن و ذی المقدمه
خلاصه مطالب
بحث مقدمۀ واجب
طرح بحث
ثمرۀ بحث
مقدمۀ حرام
قاعدۀ «اذن در شی ء ، اذن در لوازم آن است»
خلاصه مطالب
فصل پنجم : قیاس
اقسام استدلال در منطق
تعریف قیاس
ارکان قیاس
شرایط قیاس
خلاصه مطالب
اقسام قیاس
الف) قیاس منصوص العله و مستنبط العله
ب) قیاس اولویت ، مساوی و ادنی
ج) قیاس جلّی و خفی
خلاصه مطالب
بررسی چند اصطلاح
تنقیح مناط
تخریج مناط (مناسبت یا اخاله)
تحقیق مَناط
وحدت ملاک
خلاصه مطالب
قیاس مع الفارق
بررسی حجیت داشتن قیاس در استنباط احکام شرعی
بررسی حجیت داشتن قیاس در حقوق موضوعه ایران
خلاصه مطالب
فصل ششم : استصلاح
تعریف استصلاح :
تعریف مصالحه مرسله
اقسام مصلحت
2 مصالح احتیاجی (حاجت ها و نیازمندی ها)
بررسی حجیت داشتن قاعدۀ استصلاح
مقایسه استصلاح و قیاس