وظایف شورای نگهبان چیست

وظایف شورای نگهبان چیست

نهادهای مهم زیادی در کشور وجود دارند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها شورای نگهبان است که با توجه به اصل قانون 91 قانون اساسی برای محافظت و پاسداری از احکام و قوانین اسلام دایر شده است. در اصل 91 تا 99 به‌صورت کم و بیش به اختیارات و وظایفی که این نهاد برعهده دارد پرداخته شده است که در این مقاله مباحثی از آن را بیان خواهیم کرد.

اعضای شورای نگهبان

تعداد نفرات فعال در نهاد شورای نگهبان مطابق با اصل 91 قانون اساسی شش نفر عادل، فقیه و مسلط به اتفاقات زمانه است و همین‌طور این نهاد از شش حقوقدان با تجربه و با کفایت نیز تشکیل شده است. شش نفر فقیه تنها توسط مقام رهبری تعیین می‌شوند و نحوه انتخاب حقوقدانان به این ترتیب است که رئیس قوه قضاییه از اشخاصی را به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌کند و آن شش نفر با رای نهایی مجلس انتخاب می‌شوند.

زمان عضویت اعضای شورای نگهبان

معمولا مدت عضویت هر فرد در شورای نگهبان شش است؛ اما طبق اصل 92 قانون اساسی، معمولا پس از سه سای تقریبا نصف اعضای شورای نگهبان تغییر پیدا می‌کنندو برای بهبود نتایج و عملکرد این ارگان تعداد افراد جدیدی جایگزین آن‌ها می‌شوند. از طرفی مدت زمان گفته شده مصلحتی است و مطابق با آن شورای نگهبان تنها با وجود اعضای جدید می‌تواند از تفکرات و مسائل روز جهان بهره بگیرد. ضمنا مطابق با مفاد 8 و 17 آیینامه‌ی داخلی شورای نگهبان این نهاد از دو جلسه عادی و فوق العاده تشکیل شده است که در برای کنترل این جلسات یک دبیر، قائم مقام و یک سخنگو از بین اعضا انتخاب می‌شوند و مدت زمان آن هم یک سال است.

نگاهی به وظایف شورای نگهبان

شورای نگهبان از جمله نهادهایی است که وظایف گوناگونی را برعهده دارد که عبارتند از:

تفسیر قانون اساسی

با توجه به اصل 98 قانون اساسی، تفسیر قانون اساسی از جمله وظایف شورای نگهبان است. در واقع مطابق با اصل صد و هفتادوهفت از قانون اساسی، بیشتر اعضای شورای نگهبان، عضو شورای بازنگری نیز هستند؛ بنابراین نهاد به صورت غیر مستقیم در تفسیر قانون اساسی نقش دارد.

نظارت بر قوانین و مقررات

شاید به جرات می‌توان گفت اصلی‌ترین وظیفه‌ی قانون اساسی، نظارت بر قوانین و مقررات است؛ چرا که وظیفه‌ی اصلی شورای نگهبان پاسداری از احکام اسلام بر اساس نظارت بر قوانین است. طبق اصول 72 و 85 قانون اساسی نظارت بر اساسنامه‌ی مصوب دولت بر عهده نهاد شورای نگهبان است؛ درواقع اعضای این شورا باید اساسنامه و مصوبات مجلس را به صورت کامل بررسی کنند و برای انجام این کار ده روز وقت دارند که تا بیست روز نیز می‌توانند آن را تمدید کنند و در غیر این صورت مصوبه از طریق دولت می‌تواند اجرا شود.

نظارت بر انتخابات

یکی دیگر از وظایف مهمی که بر عهده‌ی شورای نگهبان است؛ بررسی بر همه پرسی و انتخابات کشور است. طبق اصل 99 قانون اساسی شورای نگهبان وظیفه دارد تا بر انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و همین‌طور مجلس خبرگان نیز نظارت کند و بر درستی برگزاری آنان اطمینان حاصل کند. یکی از وظایفی که شورای نگهبان دارد این است که برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، این نهاد باید شرایط و وضعیت هر کاندید را بررسی کند و سپس آن‌ها را تعیین نماید. همچنین بررسی صلاحیت کسانی که می‌خواهند نماینده مجلس شوند نیز بر عهده این نهاد است.

منبعی مهم برای مطالعه وظایف شورای نگهبان

حقوق اساسی یکی از اصلی‌ترین زیر شاخه‌های حقوق است که در آن به مطالب مختلفی اعم از ارتباط دولت با مردم و ساختار حکومت پرداخته شده است. در کتاب حقوق اساسی برای جمهوری اسلامی ایران نوشته شده‌ توسط دکتر سید محمد هاشمی، تمام مطالبی که در حقوق اساسی باید باشد بیان شده است این کتاب دو جلد یک و دو دارد که بخشی از آن به بررسی وظایف شورای نگهبان پرداخته است. مطالعه این کتاب برای داوطلبان آزمون وکالت از اهمیت بالایی برخوردار است و این درس در مقطع کارشناسی نیز به طور مفصل تدریس می‌شود. در دو جلد این دو کتاب تمام نکاتی که فرد برای اطلاع از وضعیت ساختار کشور بیان شده است و با مطالعه‌ی آن می‌توان به راحتی به نکاتی که هر داوطلب آزمون وکالت باید بداند دسترسی پیدا کرد. برای خرید اینترنتی کتاب حقوقی می‌توانید به فروشگاه‌ کتب حقوقی هوالوکیل مراجعه کنید.

نویسنده: ثریا مرادی